ती आणि तो : side-effects

ती : (भयंकर वैतागलेली, चिडलेली) सतराशे साठ वेळा सांगितलं की facebook, whatsapp मधुन डोकं बाहेर काढुन जरा घरा कडे लक्ष दे...पण नाही ते जास्त महत्वाचं आहे ना...
तो : अगं जाऊ दे आता, पुढल्यावेळेपासून नाही होणार असं...sorry
ती : हेच तू मागे देखील म्हणाला होतास...आज चांगला घरी होतास, office च कामही इतकं न्हवतं, तर मग थोडं घर आवरून ठेवावं, थोडं नीटनेटकं ठेवावं, पण नाही त्या फोन मध्ये नाही तर x-box मध्ये तोंड घालुन बसला असशील...
तो : माझ्या x-box ला काहीच म्हणायचं नाही...त्याला आज हात देखील नाही लावला...हो थोडं facebook आणि थोडं whatsapp...
ती : थोडं...???थोडं म्हणतात का ह्याला...की अगदी जगाचा विसर पडावा... अरे तुझ्या त्या facebook च्या नादापायी...सकाळ पासुन दुध freeze च्या बाहेरच आहे आणि सगळं नासलं, सकाळच्या गाद्या तशाच आहेत, दोरीवरचे कपडे देखील वाळून परत ओले झाले...तरीही तू म्हणतो थोडं....????
तो : बरं जाऊ दे न आता...किती त्रागा करशील...
ती : इतकं काय मेलं आहे त्यात कोण जाणे...
तो : नुसती entertainment आहे ती...साधी गम्मत...
ती : साधी गम्मत म्हणे...मी ही वापरते facebook आणि whatsapp पण मी वेळ ठरवुन ते वापरते...वेळेचं भान ठेवुन ते वापरते...कारण मी हे accept केलं आहे की ते एक व्यसनच आहे...त्याचे side-effects तर त्याहूनही भयंकर...
तो : व्यसन म्हणे...काहीही हं...
ती : इथेच तू चुकतो आहेस...कुठल्याही व्यसनाला आळा घालायचा असेल किंवा ते सोडवायचं असेल तर पहिले ते acknowledge तर करावं लागेल की आपण व्यसनाधीन झालो आहोत म्हणुन...
तो : अंग काहीही काय बोलतेस...
ती : मग नाही तर काय...तु त्या विषयीचे चे articles, videos बघितले नाहीस का net वर, शेकडो आहेत...
तो : (हासत) म्हणजे facebook, internet च्या अतिरेकाचे आणि व्यसना बद्दल internet वरचं वाचायचं...वाह!
ती : का ??? सिगारेट च्या पाकिटावर नसते statutory warning...??? तसंच हे पण आहे, असं समज... पण तु point miss करतो आहेस...तुला फक्त त्यातली विसंगती दिसली पण त्यातलं मर्म नाही दिसलं
तो : मला सांग कोणते असे noticeble health hazards आहेत तुझ्या या so called व्यसनांमध्ये...
ती : noticleble नाहीत म्हणून तर सगळा घोळ आहे...म्हणून आपल्याला काही झालंच नाही या भ्रमात आहेत कित्येक लोकं...
तो : noticeable म्हणजे exactly काय म्हणायचं आहे तुला...?
ती : म्हणजे ती consious level वर दिसत नाहीत...सगळं damage sub-consious level वर होतं...उदाहरणार्थ facebook किंवा whatsapp दर तिसऱ्या मिनिटाला check न केल्यास असवस्थ होणं..ह्यालाच OCD म्हणतात...Obsessive Compulsive Disorder......concentration कमी होण ....depression येण...अजून बरेच आहेत
तो : OCD बऱ्याच लोकांना बाकीच्या सवयींचा पण असू शकतो...मग फक्त facebook, whatsapp च बदनाम का?
ती : कारण जितक्या झपाट्याने लोकं या specific OCD च्या अधीन होत आहेत, तितक्या अजून कुठल्याही इतर गोष्टींच्या अधीन होत नाही आहेत म्हणुन आणि शिवाय यात age barrier पण नाही...म्हणजे या व्यसनाचे बळी लहान मुलं देखील आहेत...म्हणुन..!
तो : पण तुला नाही वाटत का की त्यात entertainment, knowledge, philosophy, आपल्या लोकांसोबत social contact सगळं आहे म्हणुन...
ती : आहे ना, पण त्याच्या किती तरी अधिक पटीने तुलना, मत्सर, show-off आणि मुख्य म्हणजे आभासी जगात वावरण्याचा फोल पणा देखील...आणि त्यांनीच हळू हळू सगळं मुसळ केरात चाललं आहे...status काय तर म्हणे "enjoying my new ray-ban sunglasses"...
तो : (हासत) तू फक्त त्याच्या negative बाजूच बघते आहेस...
ती : बरं मला knowledge, news, लोकांसोबत touch वगरे सोडुन एखादी positive गोष्ट सांग बरं...positive side-effect म्हण हवं तर...
तो : आहे न...तुला एक ठोस गोष्ट सांगतो...बऱ्याच एकट्या वृद्ध लोकांना, bedridden, घरा बाहेर न जाऊ शकणाऱ्या लोकांना या facebook, whatsapp मुळे किती आधार मिळाला आहे.विरंगुळा आणि संवाद साधल्याचं समाधान देखील,आभासी जगातून का असेना, पण मिळतं आहे इतक मात्र निश्चित.याच लोकांच्या नव नवीन ओळख्या होऊन अभिनव छंद जोपासले जाताहेत...नवीन माहितीची, सुख-दुखाची देवाण घेवाण होते आहे...उतार वयात हाही आधार त्यांना बरचं बळ देऊन जातो आहे...
ती : हे मात्र अगदी खर बोललास...याला मात्र दुमत नाही...पण माझा आक्षेप तो याच्या आहारी गेलेल्या आपल्यासारख्या लोकांवर आहे...एक मात्र निश्चित की आजच्या techno-savvy युगात facebook, whatsapp च्या लांब तर आपण राहू शकणार नाही...पण जर ते व्यसन होण्याच्या मार्गावर असेल तर त्यासाठी आपण काही तरी करू तर शकतोच न..
तो : for example...
ती : सांगते...सगळ्यात प्रथम म्हणजे...
तो : ( "ती" ला मधेच तोडत) facebook account delete करा आणि virtual suicide करा...
ती : मी असं म्हटलंय का ???? ऐकून तर घे पुर्ण...
तो : बरं बरं...sorry...बोल
ती : सगळ्यात प्रथम म्हणजे...facebook चा app आपल्या phone मधुन delete करायचा...म्हणजे त्याने उटसुट, facebook कडे हाताचा अंगठा जाणार नाही...एकदा try करून बघ...खुप fresh वाटेल काहिच दिवसात...थोडा त्रास होईल सुरवातीला...पण मग लक्षात येईल की आपला बराच वेळ वाचला आणि for some reason fresh वाटायला लागेल...कारण facebook वरच्या news feed आणि status updates दिवसातुन असंख्य वेळा वाचुन जो आपल्या sub-conscious ला शीण यायचा तो येण बंद होईल...आणि आपोपाच हा बदल आवडेल आणि ओघाने facebook चा वापर कमी होईल...आणि मुख्य म्हणजे वेळ पण वाचेल...इतर महत्वाच्या कामांकरता आणि surrounding चं भान पण राहील...
तो : हि चांगली idea आहे...म्हणजे दिवसातुन एकदा laptop वर check की important updates मिळत राहतील आणि पर्यायाने मानसिक उर्जा कमी खर्च होईल...बर अजुन काय changes ??
ती : whatsapp ला mute वर टाकुन ठेवल्यास आणि notification off करून ठेवल्यास त्या कडे देखील जास्त लक्ष जाणार नाही...जे सद्या "आला message कि check कर" या सवयीचा गुलाम झाला आहे...
तो : हे तर मी आधीच केलं आहे for all the groups...पण आता या settings पण change करून पाहतो...
ती : या दोन जरी tips सुरवातीला पाळल्यास तरीही तुला इतका बदल जाणवेल...आपण शरीराला काय पोषक आहे तेच खातो तसच मनाला देखील जे पोषक आहे तेच द्यायचं आणि तितक्याच प्रमाणात द्यायचं जितक आवश्क आहे...आणि म्हणुन हे छोटे बदल...anyways मला असं वाटत की तुला हे पटलं आहे...
तो : अग म्हणजे काय...हे काय...तुझ्याशी बोलता बोलता facebook चा app delete केला देखील...पण आता त्या नासलेल्या दुधाचा कलाकंद कर पटकन...facebook, whatsapp चा हा ही positive side-effect म्हणायला हरकत नाही...
ती : :-) :-)

सारंग कुसरे

“संवादाक्षरे” अभिवाचन @ NU Sound Radio 92 FM London – 21st July 2017

https://www.youtube.com/watch?v=VDPJOy_DUlA

पुस्तक या link वर मिळेल:


भारतातील वाचकांसाठी ही लिंक – https://www.amazon.in/dp/B072R5VDKH

अमरिकेतील वाचकांसाठी ही लिंक – https://www.amazon.com/dp/B072R5VDKH

इंग्लंड मधील वाचकांसाठी ही लिंक – https://www.amazon.co.uk/dp/B072R5VDKH

Kind Regards

Sarang

ती आणि तो : autobiography

ती : कशी वाटली सचिन ची autobiography...??
तो : fantastic...मजा आली वाचुन... मुख्य म्हणजे ते सगळं वाचताना आपल्या ही life चं revision झाल्यासारखं झालं कारण त्याच्या उमेदीच्या वयात आपणही जाणते होतो...त्या मुळे it was a pleasurable trip down the memory lane...
ती : मी पण वाचील आता नक्की...
तो : अगदी नक्की वाचं...तुला एक सांगू मला नं autobiographies jast आवडतात self-help books च्या तुलनेत...autobiography मध्ये एक authenticity असते, एक integrity असते कारण जो सांगणारा असतो तो खुद्द proof असतो त्याच्या वागण्याचा, सवयींचा...ते म्हणतात नं... direct from horses mouth... तसंच काहीसं...आणि म्हणुन ते जास्त भिडतं मनाला...
ती : पण self-help books नी पण फायदा होतोच की...
तो : होतं नं, मी नाही कुठे म्हणतो...पण बहुतेक दा तो temporary असतो...अफु च्या गोळी सारखा...गोळी चा प्रभाव असे पर्यंतच स्फूर्ती आणि आणि नंतर विस्मृती...
ती : तसं तर autobiography पण होऊ शकतं मग...
तो : हो नक्कीच पण तरीही autobiography चा परिणाम खूप खोलवर होतो आणि त्यामुळे तुमच्या वागण्या बोलण्यात नकळत फरक पडायला लागतो...जेव्हा की self-help books मुळे तो खुप प्रयत्नांती येण्याची शक्यता असते...खात्री नाहीच...
ती : तुला आज पर्यंत कोणाची autobiography सगळ्यात जास्त आवडली...
तो : असं नेमकं नाही सांगता येणार...पण प्रत्येका मध्ये काही न काही घेण्यासारखं होतं
ती : जसं की...
तो : तुला अगदी एक साधी गम्मत सांगतो...मला नं आधी injection ची खुप भीती वाटायची अगदी मोठं झाल्यावर सुद्धा...पण 11वीत असताना "माझी जन्मठेप" वाचण्याचा योग आला...त्यानंतर ती भीती अशी काही पळाली की आता त्या गोष्टीचं काही देखील वाटत नाही...त्यानंतर जितक्यांदा ही injection घ्यायची किंवा blood donation ची वेळ आली...तेव्हा तेव्हा direct सावरकरचं आठवायचे आणि वाटायचं की ते देशासाठी इतक्या हाल अपेष्ठा सोसू शकतात तर मी साधं स्वतःच्या health साठी साधी सुई ची वेदना नाही सहन करू शकत...मला माहिती आहे की ही तुलना फार हास्यास्पद आहे पण तरीही माझ्या वागण्यामध्ये कुठे तरी तर फरक पडला...
ती : हास्यास्पद कशाला...any change in the right direction is always a good change...
तो : सुधीर फडक्यांची biography असो नाही तर प्रकाश आमट्यांची... नाही तर विश्वास नागरे पाटलांची...किंवा नदाल, लान्स अर्मस्त्रोंग, तेंडूलकर , स्वामी योगानंद प्रत्येक autobiography मधून इतकी स्फूर्ती आणि विश्वास मिळतो की त्याने नवीन उत्साह येतो आणि आपल्या limits redefine झाल्या सारख्या वाटतात...
ती : पण काही biographies बघायला पण मजा येते आणि छान वाटतं... जसं की chris gardner ची...ज्यावर pursuit of happyness बनला होता किंवा...bhagat singh, sawarkar etc
तो : no doubt छान वाटतं... पण कुठे तरी authenticity compromise होण्याची भीती त्यात असते कारण picture म्हंटला की सगळी गणितं बदलतात आणि commercial liberty घेतली जाते...which is fiction... शिवाय पुस्तक वाचण्याची मजा काही औरच कारण त्यात तुम्हीच director असता आणि picture तुमच्या मनात सुरु असतो...तुमच्या imagination अनुसार...पण जेंव्हा तुम्ही actual picture बघता एखाद्या autobiography चे ते director चं visualization असतं...त्यामुळे मी तरी पुस्तक जास्त prefer करतो...

ती : हो तर अगदी खरं आहे...तरीही मला एक गोष्ट मात्र प्रकर्षाने जाणवते की कितीही पुस्तकं वाचा, किती विचार करा पण ते जो पर्यंत आचरणात आणत नाही तोपर्यंत सब झूट...

तो : १००% आणि तिथेच सगळी गोची होते...विचार मेंदू पर्यंत जाऊन उपयोग नाही...ते मेंदू पासुन आपल्या  मनावाटे अवयवांपर्यंत देखील यायला पाहिजे तरच वाचण्याचं / पाहण्याचं / ऐकण्याचं  काही तरी चीज होईल...

ती : ("तो" ला टोमणा मारत) यांच बेस्ट उदाहरण द्यायचं झालं तर health related पुष्कळ पुस्तकं वाचायची आणि ती वाचता वाचताच cake खायचा , coke प्यायचं...आणि पुस्तक वाचता वाचताच ४-२ किलो वाढवून घायचे...

तो : ("ती" ने मारलेला टोमणा आणि संभाव्य धोका ओळखत) चला माझ्या health वर गाडी घसरण्याआधी मी जरा बाहेर जाऊन येतो...एक काम करतो लाय्ब्ररीत जाऊन येतो  आणि उसेन बोल्ट ची autobiography घेऊन येतो...बरेच दिवसापासुन राहिली आहे वाचायची...

ती : शहाणा आहेस...अरे लक्ष दे health कडे...

तो : मन सशक्त असलं ना की मग पोट थोडं सुटलं तरीही चालत...fit राहण महत्वाचं...mentally आणि physically सुद्धा...

ती : पण म्हण तर बरोबर उलट सुचवते...a healthy mind resides in a healthy body...

तो : पण कुणाच्या तरी autobiography मध्ये मी असंही वाचलं की your body can stand almost anything, its your mind that have to convince...सध्या मनाला convince करण्याचं काम सुरु आहे वाचन करून...body will soon follow madam 

ती : तो शुभदिन लवकरच येवो...आणि autobiographies वाचण्याची परिणीती ठोस कृतीत होवो 

तो : तथास्तु....

सारंग कुसरे 

  

ती आणि तो : arrivals

("ती" आणि "तो" airport मधल्या parking मधुन 'Arrivals' मध्ये  "ती" च्या आई बाबांना receive करायला जाताना)

ती : parking ticket सोबत घेतलंस ?

तो : हो ग घेतलंय आणि गाडी पण lock केली...

(दोघंही पळत पळत 'Arrivals' च्या gate समोर उभे राहतात)

ती : flight land होऊन २५ मिनिटं झाली, म्हणजे border security आणि baggage reclaim ला लागणारा वेळ धरून आई बाबा पुढल्या १० मिनटात बाहेर यायला हवे...
तो : you never know...holiday season आहे गर्दी मुळे late देखील होऊ शकतं...

(आई बाबांची  वाट बघत असता, "ती" चं पुर्ण लक्ष आई बाबांकडे आणि "तो" चं लक्ष, इतर सगळ्या येणाऱ्या लोकांकडे आणि त्यांना receive करायला आलेल्यां कडे असतं. "तो" त्याचं observation करत असतो, त्यांच्या हावभावांच, त्यांचा emotions चं . त्या वरून त्याचं पुढलं बोलणं सुरु होतं)

तो : तो मुलींचा घोळका बघ...किती ओरडण...किंचाळण..आणि लगेच सेल्फी...आणि तो तिकडे बघितलास का तो मुलगा किती over-acting करतो आहे सगळ्यांसमोर..?
ती : अरे असं कस काय म्हणतोस...बऱ्याच दिवसांनी भेटला असेल कदाचित...कदाचित परत भेटू की नाही या शाश्वती नंतर भेटला असेल...
तो : पण तरीही बरेच दा PDA मध्ये तुमचे कोणते भाव आहेत या वरून ते खर की दिखावू हे लगेच लक्षात येत...

ती : पहिले PDA म्हणजे काय ते सांग...

तो : Public Display of Affection... जे india मध्ये थोडं कमी आणि पाश्चात्य देशात जरा जास्तच दिसतं... हल्ली अंधानुकरणामुळे भारतात देखील...actually आत्ता जे airport वर बघतो आहे त्याला public display of emotion म्हणायला हवं...PDE थोडक्यात...कारण PDA तसा फार मोठा विषय आहे...
ती : पण तुला ते इतकं नाटकी का वाटावं ??

तो : माहित नाही, पण मला आजकाल असं वाटायला लागलं आहे की प्रत्येक झण social life मध्ये, आपल्या कडे एक अदृश्य कॅमेरा बघतो आहे या धुंदीतच वावरत असतो...

ती : तसं ते आहेही म्हणा... आपल्या mobile च नाही का...

तो : तसं नाही ग ते फक्त selfie पुरतं... पण general वागणं देखील फार caricaturish झालं आहे...

ती : काय पण शब्द वापरतो...आता caricature हा कसला शब्द आणि त्याचा अर्थ काय??

तो : अंग caricature म्हणजे व्यंगचित्रामध्ये एखाद्या माणसाची एखादी quality exaggerate करून जे व्यंगात्मक चित्र काढतात तसं...caricature ला अजून चांगलं explain करायचं म्हणजे एखाद्या cinema मध्ये अभिनेता खूप नाट्यमय भूमिका करतो जसं generally वास्तवात कुणी वागणार नाही...comedy किंवा serious...

ती : आलं लक्षात थोडक्यात overacting...

तो : तसंच काहीसं...

ती : हो पण त्याचा इथे काय संबंध ??

तो : माझं म्हणणं इतकंच आहे की आशा सार्वजनिक ठिकाणी लोकं खुपचं overacting करतात...मला असं वाटतं की ते तुमचे फार personal moments असतात त्याचा असा public show करण्यात काय अर्थ आहे...मला नेहेमी एक विचार मनात येतो हे सगळं बघितल्यावर की जितक्या आत्मीयतेने हे PDA sorry PDE करतात तितकंच प्रेम, वात्सल्य, आधार एकांतात, जेव्हा कुणी आजूबाजूला नसतं तेव्हाही देतात का...की तेव्हा mobile, ipad मध्ये तोंड घालून आपण fb वर टाकलेल्या fotos / posts ला किती like मिळाले यात असतात...मला नेहेमी असं वाटतं की माणसाचं खरं रूप, तो त्याला कुणी बघत नाही आहे, तेव्हा तो कसा वागतो, हेच आहे...that is his true self...not when he is in public, on camera or on stage.

ती : अरे पण बरेचदा इतकं भान राहत नाही आणि emotions बाहेर निघतात... काळ, वेळ काहीच दिसत नाही...

तो : अगं खरें मनापासून असतील नं तर मग काहीच हरकत नाही...पण acting असेल तर ती लगेच लक्षात येते...

ती : आता खरी कोणती आणि acting कोणती कसं ओळखावं आणि मुख्य म्हणजे मी म्हणते इतकं लक्ष तरी का द्यायचं आणि आपलं डोकं खराब करायचं आपण...

तो : नाही ग डोकं कसलं खराब...हे आपलं मला जे वाटलं ते मी तुला सांगितलं...आता तुला नाही तर अजून कोणाला सांगणार...अगदी हक्कानी आणि कायद्यांनी सुद्धा या जगात मी फक्त तुलाच बोअर करू शकतो आणि आपलं मन मोकळं करू शकतो...त्या गोष्टीचा मी पुरेपूर उपभोग घेतो इतकंच...("ती" ला डोळा मारतो)

ती : (घड्याळा कडे बघत) अजून कसे नाही आलेत रे आई बाबा...नक्की काही तरी घोळ झाला आहे...यांच्या बॅगा आल्या असतील ना?

तो : तू आता उगीच tension नको घेउ...मागे नाही...आपण जोशी काका काकूंना receive करायला आलो होतो तेव्हा किती उशीर झाला होता...इतकं tension घेण्यापेक्षा आजूबाजूच्या लोकांना observe कर...आणि मजा घे...you will love it

ती : ते तूच कर...सद्या माझं सगळं लक्ष आई बाबांकडे लागलं आहे...

(तितक्यात "ती" चे आई बाबा bag trolley सोबत बाहेर येतात..."ती" आनंदाने जोरात किंचाळते, त्यांचे फोटो काढते, त्यांच्या गळ्यात पडून रडते आणि शेवटी एक pout असलेला selfie देखील काढते आणि "तो" सगळं मुसळ केरात गेलं या भावनेने, त्यांच्यात सामील होतो)☺☺

सारंग कुसरे

ती आणि तो - भित्रा

स्थळ : घर

काळ : रात्रीच्या जेवणाची

वेळ : "तो" आणि "ती" जेवताना tv बघत जेवत आहे ती

तो : (TV वर कुठला तरी travel related show बघताना) वाह काय मस्त लागत असतील नं हे मिरची पकोडे जोधपुर चे...?
ती : खाता येतील का महाराज तुम्हाला ??
तो : का असं का म्हणालीस?
ती : नाही तुला गोड जास्त आवडतं म्हणुन म्हंटल...!
तो : अग पण गोड जास्त आवडतं म्हणजे मी तिखट खातच नाही किवा तिखट मला पचतच नाही असं मुळीच नाही...
ती : अरे पण तूच नाही का नेहेमी मला स्वयंपाक कमी तिखट करायला सांगतोस...
तो : याचा अर्थ असा नाही की तुला प्रत्येकच पदार्थ कमी तिखट करायला सांगील...आता कुणी नागपूर चं सावजी कमी तिखट करा म्हंटल तर ते शक्य नाही..तसच आहे हे...जे पदार्थ तिखट खायला पाहिजे, तेज खायला पाहिजे ते तसेच चांगले लागतात provided ते tasty असतील तर...त्यात तुम्ही गोडघाशे असाल किवा एरवी कमी तिखट खात असाल म्हणुन तुम्ही ते खाऊ शकणार नाही असं मुळीच नाही...
ती : पण तू नाही का नेहेमी कमी तिखटाला support करतो...मग ??
तो : अग जे आवडेल तेच मनुष्य खाणार नाही का...आता मला normally कमी तिखट लागत असेल तर काय बिघडलं काय ? पण म्हणुन भेळ, पाणीपुरी, मिसळ हे काही कमी तिखट खात नाही मी...पण तुला एक गम्मत सांगतो...
ती : कोणती ??
तो : जे लोकं जास्त तिखट खातात त्यांना कमी तिखट खाणारे फुसके किवा अंगात धैर्य नसलेले किवा भित्रे वाटतात...मला माहित नाही तू हे experience केलं आहेस का?
ती : छे...तुझं म्हणजे काहीतरीच...
तो : अगं खरंच...जणू काही तिखट किवा तेज खाल्याने अंगी खुप धैर्य येत किवा खुप पराक्रम केल्यासारखा वाटतो...not sure पण तीखटा सोबत machoism / पराक्रम का बर relate केल्या जातं...मला आज पर्यंत कळलेलं नाही...म्हणजे पुरणपोळी किवा साखरभात खाणारा माणूस फुसका आणि जहाल तिखटाची किवा मिरच्याची चटणी खाणारा माणूस म्हणजे 'बाहुबली'...हेे कोडं माझं आजतागायत सुटलेेलं नाही...!!
ती : पण तुला असं कधी जाणवलं?
तो : बरेचदा...मला एक कळत नाही की तिखट खाणं जर इतकंच पराक्रमाचं असतं तर देवांना आपण गोडाचा नैवेद्य का दाखवतो??? दाखवा तिथे ही लसणाची चटणी, तिखट लाल रस्सा असेलेली भाजी...माझा point आहे की why is someone looked down upon based on what he choose to eat, drink? सगळं हास्यास्पद आहे...
ती : हे मात्र अगदी correct बोललास

तो : आता हेच बघ ना दारू पिणाऱ्या लोकांना दारू न पिणारे म्हणजे अगदीच केविलवाणे वाटतात...सगळ्यांना नाही...पण बऱ्याच झणांना...परत तेच logic, as if दारू पिल्याने दोन शिंग जास्त फुटतात धैर्याची...

ती : (हासत) शिंग नाही पंख फुटतात म्हण...

तो : सगळं कसं templatised करून टाकलं आहे...तिखट म्हणजे शौर्य, दारू म्हणजे धैर्य, गोड म्हणजे फुसका, सरबत किंवा कोल्ड ड्रिंक म्हणजे बच्चा... अरे अरे कीव करावी तेवढी थोडी...

ती : जाऊ दे रे तू इतकं मनाला नको लावून घेऊस

तो : नाही ग मनाला नाही...पण असा विचार येतो की खरं macho दिसण्याने, macho वागण्याने तुम्ही macho आहात हे सिद्ध होत नाही नं... ते मनात असावं लागतं...

ती : मला प्रहार चा dialouge आठवला ज्यात नाना म्हणतो की "असली ताकत याहा (हाताच्या दंडाकडे point करत) नाही याहा (डोक्याकडे point करत) होती है"

तो : exactly... confidence हा पुरण पोळीतही नाही आणि लसणाच्या चटणीतही नाही...तो तुम्ही तुमच्या मनाला कोणतं खाद्य देता त्यात आहे...

ती : चल जाऊ दे...आता काय वाढू ताटात ते सांग...

तो : वाढ थोडी गुळ तूप पोळी...

ती : भित्रा रे भित्रा ☺

(दोघंही मनमुराद हसतात)☺☺

सारंग कुसरे

पाणी

पाण्यात पाहुनी भिजला चिंब

लोचनी तेथे अपुले प्रतिबिंब

पाण्यात पाहुन नाहीच भागले

पाणीचं पाजू, मागेच लागले

पाणी जोखले अंती अखेरी

पाणी जाहले काळजाचे वैरी

शेवटी पाणीचं अळवावरचे हाती

पाण्यात पाहुन लागली माती

‘पाण्यात पाहणे’ म्हणजे एखाद्याचा खूप द्वेष करणे. “पाण्यात पाहुनी भिजला चिंब” म्हणजे आपल्यापेक्षा कर्तृत्वाने मोठ्या व्यक्तीला पाण्यात पहिले तर तुम्ही स्वतःच त्या इर्षेत भिजता. आणि तिथे आपल्याला स्वतःचेच प्रतिबिंब दिसते, म्हणजे स्वतः आपण किती खुजे आहोत ते दिसते. म्हणुन दुसरी ओळ “लोचनी तेथे अपुले प्रतिबिंब”.

एखाद्याला पाण्यात पाहुन शांत नाही बसवले गेले म्हणून त्याला ‘पाणी पाजायला’ म्हणजे पराभव करायला, चीत करायला मग मन मागेच लागले. या अर्थाच्या पुढल्या दोन ओळी, “पाण्यात पाहुन नाहीच भागले, पाणीचं पाजू, मागेच लागले”.

पाणी पाजण्याच्या नादात त्या व्यक्तीचे “पाणी जोखले” म्हणजे त्या व्यक्तीची खरी कुवत, महती ओळखली, कळली शेवटी आणि नको होत या फंदात पडायला म्हणुन “काळजाचे पाणी झाले” म्हणजे भीती वाटली (पराभवाची). इथे वैरी म्हणजे मनाला म्हंटल आहे . कारण मनाने हे सगळं (पाणी पाजायचं वगैरे) सुचवलेलं होतं म्हणुन. या अर्थाच्या या ओळी “पाणी जोखले अंती अखेरी, पाणी जाहले काळजाचे वैरी”

इतका सगळा खटाटोप करूनही, शेवटी मनातला दाह काही कमी होत नाही, इर्षा काही कमी होत नाही आणि क्षणभंगुरत्व हाती येत, म्हणजे समोरच्या च्या पराभव करू न शकल्यामुळे आलेलं क्षणभंगुरत्व. म्हणून त्याला अळवावरच्या पाण्याची उपमा दिली आहे. ‘अळवावरचे पाणी.’ याचा अर्थ होतो एखादी क्षणभंगुर गोष्ट. आणि  म्हणुन शेवटी सांगितल आहे की कोणालाही ‘पाण्यात पाहु’ नये कारण शेवटी मातीच हाती लागते...म्हणजे दुखच हाती लागते. त्या पेक्षा आपल्या पेक्षा मोठ्या (वयाने नाही, कर्तृत्वाने) माणसांकडे आदरपूर्वक पाहुन त्यांच्या कडून शिकून घ्यावे, inspiration घ्यावे, ना की त्यांना पाण्यात पाहावे. या अर्थाच्या शेवटच्या ओळी, “शेवटी पाणीचं अळवावरचे हाती, पाण्यात पाहुन लागली माती”.

सारंग कुसरे

ती आणि तो : मेळावा

ती - झाला बाबा एकदाचा society चा so called मराठी  मेळावा, उत्सव, function...हुsssssssssश...!
तो - काय झालं...आता...!
ती - काही नाही रे बरेच दिवस काही बोलले नाही मी ...पण आज बोलून मोकळ व्हावसं वाटतंय...
तो - अगदी नक्की...i am all ears...तू काय बोलणार आहेस याची मला कल्पना आहेच...पण तरीही तुझ्या तोंडून ऐकायला गम्मत वाटेल मला...
ती : अरे सगळा समारंभ म्हणजे  सगळी गम्मतच झाली actually...कुठे seriousness न्हवताच मुळी...मला असं वाटतं vision / mission कुठे तरी missing होतं...focus as i always say...
तो : पण जे फोटो दिसताहेत त्यावरून तर तसं काही दिसत नाही...फोटोस तर ज्वलंत उदहरण आहे ...a documentary evidence about the success of the entire event....
ती : भुलतो आहेस तू...ते फक्त एक illusion आहे...
तो : अग असं कस म्हणतेस तू...मी लोकांच्या recorded reactions पण पाहिल्या...
ती : त्याचं काय आहे महाराज, की आजकालच्या photography / videography च्या जमान्यात creating illusions बाये हात का खेल है...!!
तो : तसं तुझं बरोबरच आहे...पण detail मध्ये सांग तुला exactly काय वाटलं ते...
ती : मला असं वाटतं की identity crisis झाला बहुतेक ....आपण मराठी लोकांसोबत "मराठीपण", "मराठी बाणा", "मराठी संस्कृती" celebrate करायचं ठरवलं होतं  की आपण मराठी लोकांसोबत नुसतंच so called celebration / धांगडधिंगा करायचं ठरवलं होतं...हा main घोळ झालं माझ्या मते....अजून बरेच घोळ आहेत पण मी अगदी roots पासुन सुरवात करते आहे...!
तो : म्हणजे ??
ती :  अरे जर आपण आपलं मराठमोळेपण साजरं करायचं ठरवलं तर मग त्याची advertisement, publicity ही मुख्यत्वे मराठीत असावी ही माफक अपेक्षा आहे...correct...त्या communication ची  quality हा separate मुद्दा आहे ???
तो : अगदी correct...मग तसं झालं नाही असं तुझं म्हणणं आहे का?
ती : हो मग...तू आपल्या समारंभाचे सगळे FB posts, digital posts हवं तर check कर...एक तर सगळे हिंदी मध्ये अन ते ही अतिशय सुमार quality चे...level नसलेले...बर कार्यक्रमासाठी जी website केली त्यावर सुद्धा तुमचं अधनं मधन हिंदी सुरूच...
तो : अग मराठीतील बोली भाषेचा उपयोग केला असेल...ज्यात इतरही भाषेचा वापर मराठी म्हणूनच केला जातो...हिंग्लिश / मार्लीश सारखं...तसं केलं असेल मराठी ला फार open minded दाखवण्याकरता
ती : हा benefit of doubt मी ही सुरवातीला दिला देखील...पण जेव्हा consistently सुमार दर्ज्याचे communication publish होत राहिले in the form of advertisement आणि त्याचा हशा होत असलेला जेव्हा पाहिला ...तेव्हा कळलं की  something is seriously wrong...!
तो : पण तू तेव्हाच आवाज का नाही उठवला...?
ती : तुला काय म्हणायचं आहे मी नाही उठवला...? उठवला तरीही it all fell on deaf ears.
तो : बर हे झालं advertisement चं ...बाकी तुला अजून काय खटकलं...?
ती : (हासत) बरंच...कुठे एकवाक्यता दिसली नाही...कुठल्याच dates / promises honor होताना दिसल्या नाही...एक strong drive दिसला नाही पुर्ण process मध्ये...सगळी आपली गम्मत सुरु आहे असंच वाटलं शेवटपर्यंत...
तो : तुला काय माहित...you were not the part of organizers group...ते असतीलही serious...
ती : seriousness असता तर तो जाणवला असता during the process आणि judgement day ला देखील...इतका seriousness असला असता तर जो काही भोंगळ कारभार झाला तो कदाचित झाला नसता...
तो : अग पण ही पहिलीच वेळ ना...मग होणारच की काही चुका...
ती : होणार ना अगदी नक्की...ते कळण्या इतकी मी दुधखुळी नाही...पण चुका जास्त असल्या आणि बरोबर घडलेल्या गोष्टी जर कमी असल्या, तर कार्यक्रम चुकलाच जास्त असं नाही का म्हणणार कुणीही...अरे अगदी साध आहे...एखाद्या विषयात ३५ पेक्षा कमी मिळाले तर तुम्हाला कुणी पास झालं असं म्हणत नाही...
तो : जाऊ दे ...अपयश ही यशाची पहिली पायरी असते...असं म्हणायचं आणि पुढे चालू लागायचं...
ती : अगदी मान्य...पण ते केव्हा...जेव्हा आपण मान्य करतो की आपण अपयशी झालो आहोत म्हणुन...आणि ते मान्य करण्याइतका प्रामाणिकपणा आपल्या जवळ आहे तेव्हा...
तो : म्हणजे तुला काय म्हणायचं आहे...?
ती : मला काय म्हणायचं आहे ते तुला चांगलच कळलं आहे...जाऊ दे
तो : पण actual मेळाव्याचा दिवशी पण फार mis-management होतं का?
ती : as if यांनी कधी दुसरे मेळावे बघितलेच नाही असं वातावरण होतं...आज वर आपण इतके समारंभ आयोजित केले, बघितले पण त्यातून आपण काही शिकलोच नाही ...इतकं तो कारभार नवखा आणि भोंगळ वाटत होता...
तो : मांडवामागे गोंधळ होणारच...that is expected...!
ती : अगदी मान्य...पण तो नवरदेवा पर्यंत आणि मुला कडच्यान्पर्यंत जर पोहोचला तर वर पक्ष जसा नाराज होतो तसच काहीसं झालं तिथे...मांडवा मागचा गोंधळ हा मांडवा मागेच राह्यला पाहिजे...तो जर मांडवा पुढे आला तर तो foul धरतात...तसच काहीसं झालं तिथे...
तो : अगं unintentionally झालं असेल...
ती : obviously unintentional चं होतं सगळं, पण पैसे देऊन आलेल्या लोकांना ते त्रासाचं आणि मनस्तापाचं  झालं...it was not worth the value people paid...सगळं घरचं वाटावं प्रोटोकॉल विरहित वाटावं हा अट्टाहास चांगलाच आहे पण ते तितकं natural दिसण्या साठी तितकी practice ही लागते याचा विसर पडला आयोजकांना आणि तिथेच माशी शिंकली....ती केली असती तर इतका poor show झाला नसता...त्या पेक्षा मग कितीही कंटाळवाण वाटलं तरीही मग सगळे stage प्रोटोकॉल्स follow करण बर...atleast दिसायला तरी ते professional दिसतं...तिथे सगळा problem झाला
तो : पण शेवटी कार्यक्रम पार पडला नं...
ती : पार पडला नाही रे...."पार पडला" शेवटी...म्हणजे बघ ना मराठी चा जयघोष करायचा पण तो इंग्लिश किवा हिंदी किवा अजून कुठला इतर भाषेत...व्यवस्थापनाच्या नावा खाली बोंब आणि मग म्हणायचं की मराठी लोकं एकत्र येत नाहीत...नाकं मुरडतात...!
तो : तुला नाही वाटत की तू खूपच negative बोलते आहेस जे झालं त्या बद्दल...काही तरी तर चांगलं झालंच असेल..?
ती : हो रे मलाही कळतं आहे मी खुप negative बोलते आहे...पण काय करणार कुणाला तरी हे बोलणं जरुरी होतं...
तो : ऐकणारे म्हणतील There are enough critics in the world, we need a few more people to serve as an inspiration. तू  critic झाली आहे असं नाही का वाटत तुला?
ती : हरकत नाही ...निंदकाचे घर असावे शेजारी...इतकं कळत मला...

(तितक्यात दारावरची बेल वाजते...देशपांडे येतात..मेळाव्यातील एक organizer)

तो : काय देशपांड्या काय म्हणतोस कसा झाला मेळावा...?
देशपांड्या : अरे great success...!! दाखवून दिलं मराठी काय करू शकतात ते...just amazing...!!
तो : ("ती" च्या कडे बघत हसतो आणि म्हणतो) अगं ऐकलंस का देशपांड्या काय म्हणतो आहे...छान झालं म्हणे समारंभ...

(पुढला एक तास देशपांडे मेळावा कसा झक्कास झाला यांच रसभरीत वर्णन करतो आणि "तो" आणि "ती" एक मेकांना कोपरखळ्या मारत त्याच्या गप्पा ऐकतात)

सारंग कुसरे

ती आणि तो : focus

तो : (संध्याकाळी office मधून घरी आल्यावर) बस झालं...आता सुरूच करतो accounting चा अभ्यास उद्यापासून...classes ची सगळी माहिती, timings, fees, location सगळं माहिती करून झालं आहे आज नेट वर...

ती : एकदम...काय झालं महाराज??

तो : खुप worked out झाल्याचं जाणवतं आहे हल्ली..."stressed" you know...कारण मला त्यातलं नीट कळत नाही म्हणुन आणि तरीही तो माझ्या job चा एक भाग आहे म्हणून...

ती : नुसतं आरंभशूर होऊ नकोस म्हणजे झालं...

तो : कधी तरी motivate करत जा...मी काही तरी चांगलाच पण केला आहे...

ती : अरे हो...छानच आहे ...फक्त मागच्या बऱ्याच experiences वरून तुला फक्त सावध केलं...माझा पुर्ण पाठिंबा आहे तुझ्या "पणाला"...(गालातल्या गालात मिश्किल पणे हसत)

तो : thanks हं, अगदी मानापासून...(रागात नाटकी हसत)

ती : actually माहिती आहे का problem कुठे आहे...तू असे बरेच पण मागे पण केले पण त्या पणात प्राण येईस्तोवर ते गतप्राण झाले...focus missing आहे कुठे तरी...आणि त्यांनी माहिती आहे का होतंय काय...तुझा फक्त jack होतो आहे...

तो : "jack" म्हणजे ??

ती : jack of all, king of none...

तो : असे ना का...सद्या जग "jack" चंच आहे...

ती : हा तुझा भ्रम आहे...जग jacks चं कधीच न्हवतं...

तो : सगळ्या गोष्टीतलं थोडं थोडं आलं की एक security असते मनामध्ये...

ती : पण कुठल्यातरी एका गोष्टीतलं खोलात ही यायला हवं नं...आणि मला असं वाटतं की it all boils down to की तुमच्या strengths काय आहेत आणि weaknesses काय आहेत...

तो : सविस्तर सांग...

ती : मला माझा आधीच्या कंपनीतला boss म्हणायचा की you should always manage your weakness and focus on your strengths...

तो : पण जर रोजचा job हा weakness असेल आणि आपली hobby ही strength असेल तर...

ती : हरकत नाही...प्रत्येकालाच आपल्या आवडीचं काम मिळेलच असं नाही आणि प्रत्येकालाच आवडीच्या कामातून पैसा मिळेलच असंही नाही...

तो : मग समतोल साधायचा कसा...?

ती : तेच जे मी आधी म्हणाले...manage your weakness and invest in your strengths... असं न करता जर आपण पुर्ण वेळ आपल्या weaknesses चा विचार करत बसलो आणि त्या सुधारण्याच्या मागे लागलो तर त्या आपण आत्मसात करू देखील पण त्यात खूप कष्ट पडतील आणि शिवाय त्या process मध्ये आपण top ला जाऊच याची शाश्वती कमी कारण आपण ज्या weakness सुधारण्याच्या मागे लागलो आहोत त्या कुणाच्या तरी strengths आहेत...ज्यात ते लीलया प्राविण्य मिळवतील...म्हणजे weaknesses च्या मागे जास्त लागण्याने आणि strengths कडे दुर्लक्ष केल्याने तुम्ही mediocre होऊन बसण्याची शक्यता जास्त आहे.... आणि that is the main issue...

तो : पण मग आपल्या strengths ओळखायच्या कश्या...?

ती : actually ते सगळ्यात सोपं आहे...एकाच प्रश्नाचं उत्तर द्यायचं असतं त्यात...?

तो : कोणत्या..?

ती : what makes you happy... ? बस या गोष्टीचे उत्तर अगदी प्रामाणिक पणे दिले की जे उत्तर येईल... that is your strength...

तो : पण मला जर गायला आवडतं असेल आणि माझा job हा bank clerk चा असेल तर...मला आर्थिक प्रगतिकरता तरी माझ्या weaknesses कडे लक्ष द्यावच लागेल...किंबहुना माझ्या strengths पेक्षा...

ती : तोच तर समतोल साधायचा आहे जर आपण आपल्या आवडत्या profession मध्ये नसू तर...तिथे दोन options आहेत एक म्हणजे आपल्या knowledge अनुसार आपण आपल्या job मध्ये किती प्रगती करू शकू याचा अंदाज घेणे आणि तो जर सगळ्या दृष्टीने पटत असेल तर समाधानी राहून आपल्या आनंदाचा पाठपुरावा करणे...म्हणजेच weakness manage करणे आणि strength कडे लक्ष देऊन त्यावर focus करणे आणि मुख्य म्हणजे आनंदी राहणे...जे सगळ्याचं फलित आहे...नाही तर दुसरा option म्हणजे आवडत्या कामा मधेच job करणे आणि त्यातुन जे income, stability मिळेल त्यात समाधानी राहणे...हे दोनच options आहेत...!

तो : पटलं मला, म्हणजे एक ना धड भारंभार चिंध्या करण्या पेक्षा आवडीच्या ठिकाणी सगळा जोर लावुन आयुष्याचं सार्थक करणे...मग ती strength एखादी hobby असो, एखादा उद्योग असो नाही तर एखादी कला असो...

ती : बाप रे तू तर एकदम आधायत्मिक झालास...पण जे काही बोललास ते अगदी correct... entrepreneurs देखील हाच विचार करून ते त्यांच्या strengths चं capitalize करतात...

तो : बरोबर बोललीस...चल मी हात पाय धुतो...आपण पटापट जेवायला बसू...खूप भूक लागली आहे...

("तो" fresh होऊन येतो आणि TV लावतो, "ती" जेवणासाठी पानं घेते)

तो : (channel change करता करता एकदम आनंदाने आणि उत्साहाने बोलतो) क्या बात है !!! रणबीर चा "तमाशा" लागला आहे...आपण जे आत्ता सगळं बोलत होतो तेच या ही picture मध्ये अगदी subtle पद्धतीने सांगितल आहे...खूपच motivating picture आहे तो...

ती : हो का...चल तोच बघू मग आत्ता...so that हा thought अजून जास्त खोलवर रुजेल...

तो : जी हुजूर...!!!

सारंग कुसरे 

ती आणि तो : कालचक्र..!

ती : (channel change करता करता) ए चल "बागबान" बघू...मला कधीचाच बघायचा होता...

तो : मुळीच नाही मला नाही बघायचा...

ती : का ?

तो : (हासून) तो मोठ्यंना बिघडवणारा अतिशय अतीरंजीत आणि melodramatic picture आहे म्हणुन..! त्याने सगळ्या youth ची image आपल्या आई-वडिलांसमोर  खराब केली आहे म्हणुन...त्याने overall young लोकांची त्यांच्या आई-बाबांच्या नजरेत थोडक्यात वाट लावली आहे आणि त्यांना villain बनवुन टाकलं आहे म्हणुन...!

ती : (मोठ्याने हासत) म्हणजे ?
तो : जसं मोठ्यांना वाटायचं न की नको त्या वयात अमके-तमके सिनेमे बघितले की आपण बिघडू म्हणुन...तसच मला या सिनेमा बद्दल वाटत, फक्त मोठ्यांबद्दल...कि हा सिनेमा बघितला की ते हमखास बिघडतील...

ती : अरे काही काय बोलतोस...!

तो : तुला "बागबान" ची story माहिती आहे का?

ती : हो तशी तुटक तुटक माहिती आहे...

तो : अग होतं कस की जे आपण ज्या वयात असतो त्याच वयाचे आणि वयाला अनुसरून दाखवलेल्या अतिरंजित मुद्द्यान्वरचे सिनेमे बघितले की आपण त्याच्याशी नकळत relate करायला लागतो आणि तिथेच सगळा problem आहे...

ती : अगदी correct...हेच मला माझी आई मी college मध्ये असताना सिनेमे बघताना सांगायची...मला तर अगदी आठवत की आई सोबत मी शाहरुख चा 'मोहब्बतें' बघायला गेली होती आणि संपुर्ण picture मला इतका fascinating वाटला होता कि काय सांगू तुला...actually ते वयही तसच होतं म्हणा...तेव्हा आपल्याला कुठे इतक कळत होतं...पण आई ला इतका संताप आला होता तो picture बघुन...ती सारख मध्ये मध्ये "काय फालतूपणा दाखवता आजकालच्या generation ला...त्यांना कळत कस नाही की मुलं बिघडतील यांनी म्हणुन" असं काहीस म्हणुन मग मला देखील काळजीपोटी सागंत होती की असं काही नसत आणि हे सगळं खोट असत म्हणुन...मला तेव्हा आईचा इतका राग आला होता...पण आता पटत की आई बरोबर होती...त्याने हुरळून जाण्याचं जरी वय असलं तरीही आई च्या शब्दांचा थोडा तरी मनावर परिणाम झाला...तरीही picture ची मजा त्याने थोडी कमी झालीच...

तो : Exactly हेच मला म्हणायचं आहे...फक्त आता जरा role reversal करून बघ, keeping "बागबान" आणि आई बाबा in the perspective...तो सिनेमा इतका dangerous आहे आई बाबांच्या generation साठी की अगदी कुठल्याही आणि कोणाच्याही आई बाबांनी तो बघितला की त्यांचा थोडा तरी विशवास आपल्या अपत्यांपोटी डळमळीत झाल्याशिवाय राहत नाही...आणि तिथेच मला objection आहे...जी काळजी तुझ्या आईला वाटत होती आणि ती जे बोलत होती...तेच मी हा सिनेमा आई बाबां समोर लागला की बरळतो...(हासतो) 

ती : (हासत) काय सांगतोस...!!!

तो : अग jokingly...पण तरीही i make it a point की मी माझा मुद्दा त्यांच्या पर्यंत पोहचवतो आहे...exactly जशी तुझी आई 'मोहब्बतें' च्या वेळेस करत होती...! कारण तो सिनेमा पाहुन मला नको आहे माझी कुठलही action त्यांनी त्या अतिरंजित picture शी relate करावी...!

ती : चल रे तुझ म्हणजे अतीच आहे जरा...कुणी इतकं seriously घेतं का सिनेमाला..."काहीही हं श्री" (हासत)...!

तो : अग हो मी कधी कधी अतीच करतो...आणि i am sure की आपले आई बाबा आपल्या बद्दल तसा विचार करतही नाही आणि करणार देखील नाही पण तरीही मी बऱ्याचशा घरांमध्ये त्या picture चे references घेऊन आपल्या मुलाबद्दल बोलताना पाहिलंय म्हणुन...मुलांच्या निर्विवाद आणि निरामय कृत्यांचा वेगळाच अर्थ घेऊन गैरसमज झालेले पहिले आहेत म्हणुन...! 

ती : म्हणजे आधी आई बाबा tension मध्ये की आपलं मुल कोणते सिनेमे पाहतो...नंतर कालचक्र असं फिरत कि तेच tension आता मुलाला पण, की आई बाबा कोणते सिनेमे पाहतात..."बागबान" की "नटसम्राट" की अजून काही...दुनिया गोल है...खरच...!

तो : (हासत) एकदम correct...! 

ती : चल मग आता तू इतकी उत्कंठा वाढवली आहेसच तर एकदा बघुनच घेते "बागबान"...

तो : थांब मी घरी phone करून कानोसा घेतो कि आई बाबा तोच picture बघत आहेत का ?? ("ती" ला डोळा मारत) त्यांच वयच तसं आहे...त्यांच्या वर लक्ष ठेवायला हवं...
ती : (त्याच्या कडे सोफ्याची उशी फेकत):-) :-) 

सारंग कुसरे  

ती आणि तो : skype...!

स्थळ : skype
काळ : "तो" काही दिवसांसाठी कामानिमित्त परदेशात गेला आहे तो...
वेळ   : रात्रीची, झोपण्या अगोदर

[दिवस पहिला - सोमवार]

तो : कसा झाला दिवस ?
ती : मस्त...म्हणजे छानच...ऑफिस, झुम्बा डान्स, थोडं घर काम, संध्याकाळी थोडा tv...तुझा कसा गेला?
तो :  काही नाही...client meeting, मग call, मग जेवण परत काम, संध्याकाळी थोडं फिरणं आणि आता हॉटेल...मजा आली
ती : good...तू enjoy कर मस्त ही trip...
तो : तू पण...
ती : चल झोपते मी आता इथे खुप रात्र झाली आहे...
तो : good night..!

[दिवस दुसरा - मंगळवार]

ती : बोल काय म्हणतोस...jet lag गेला का?
तो : कसला जातोय इतक्या लवकर...आज तर meeting मध्ये फक्त घोरायचच बाकी राहिलं होतं...तू काय म्हणतेस...आज खाल्लीस का तुझी आवडती Italian dish...canteen मध्ये ??
ती : सोडते कि काय...खाल्ली न...खुप मजा आली...आता आठवडाभर तू नाहीस म्हंटल्यावर, सद्या स्वयंपाकाला तशी सुट्टीच द्यायचा विचार आहे माझा...
तो : good good...enjoy your freedom...
ती : you too...!

[दिवस तिसरा - बुधवार]

तो : आज फिरलो ऑफिस नंतर...सगळ्या touristy जागा बघितल्या...पण तुला खुप miss केलं...वाटलं तू पण तेव्हा तिथे असायला हवी होतीस...माझ्या सोबत..!
ती : no worries...there is always a next time...! दोन दिवस canteen चं खाऊन आज खुपच कंटाळा आला होता...म्हणुनच आज साधा वरण भात नेला होता office मध्ये...
तो : आणि "झुम्बा" काय म्हणतोय ??
ती : हो चाललाय नं...पण आज थोडं बोअर झालं...
तो : actually मला पण आज थोडा कंटाळाच आला होता...पण colleagues सोबत बाहेर गेलो म्हणुन थोडा mood change झाला...

[दिवस चौथा - गुरुवार]

तो : अग रडतेस काय अशी...weekend ला आपण सोबत असू...dont worry...
ती : (डोळे पुसत) अरे तसं नाही रे...पण आज खुपच एकट एकट वाटलं म्हणुन...घरी आलं की घरी कुणी नाही...सगळ भकास...आई बाबांशी phone वर बोलण झालं पण तरीही मनाची हुर हुर काही थांबली नाही...anyways आता रडल्यावर थोडं बर वाटतय...!
तो : इतकं एकट वाटत होतं तर...तर गाडी काढुन सरळ तुझ्या मैत्रिणींच्या अड्ड्यावर का नाही गेलीस...किवा...
ती : तू आता मला उपदेश नको करू please, i am ok now...माझं फक्त ऐकुन घे...that is more than enough for now...!
 (नंतर खुप वेळ बोलुन झाल्यावर आणि "तो" ने "ती" ची मनधरणी केल्यावर call संपतो)

[दिवस पाचवा - शुक्रवार]

ती : सगळ सामान नीट आवरून ठेव...नाहीतर प्रत्येक हॉटेल ला आपण नेहेमीच आठवण म्हणुन काही तरी देत आला आहातच आज पर्यंत...
तो : अग आवरतो ग सगळ...काळजी नको करू...तुझ्यासाठी काय आणू ?
ती : तुच सुखरूप ये...तेच gift असेल माझ्यासाठी...

(शनिवारी दुपारी घरी आल्यावर, "तो" फ्रेश होतो आणि "ती" च्या सोबत चहा घेतो)

ती : झालं, आता तुझ्या office मध्ये सांगुन टाक बरं की आता मी कुठे जाणार नाही, द्यायचं असेल काम तर इथेच द्या...
तो : असं म्हणुन होतं का कधी...company काय माझ्या आजोबांची नाही...ते म्हणतील ते तर ऐकावच लागेल...
ती : तरीही...पुढल्या वेळेला विचारलं तर नाही म्हणुन सांग...बघ तर काय म्हणतात ते...
तो : आणि आपले promotion चे chances कमी करून घेऊ...बरं आजच तर आलो आहे...आता परत कशाला हा topic...
ती : अरे सगळ घर disturb होतं, routine disturb होतं...
तो : company इतका विचार करायला लागली तर झालंच मग...पण मी काय म्हणतो की असे छोटे छोटे breaks हवेतच...तितकीच नात्यातील गोडी वाढते...एकमेकांना miss केल्यावर...
ती : (फक्त हसते) पण आता लगेच कुठली trip नाही नं...
तो : अग नाही ग...लोड ना ले कुडिये...!

(सोमवार सकाळ "तो" च्या office मध्ये)

"तो" चा boss : येत्या गुरुवारीच निघावं लागेल...there is no other option...
"तो" : पण sir परवाच तर मी आलो आहे...आता लगेच परत...
"तो" चा boss : i know, पण ते कामही तुझच आहे...i mean तुझ्याशिवाय कोणाला कस जमणार...जाऊन ये फक्त चारच दिवस जायचं आहे...no long term...

("तो" office मधुन "ती" ला तिच्या office number वर phone लावतो)

तो : एक problem झाला आहे...त्याच काय आहे की...
ती : (त्याचा tone आणि overall temperament ओळखतं) केव्हा जायचं आहे...
तो : गुरुवारी...
ती : (पलीकडून जोरात phone आपटते)
तो : हेलो..अग पण ऐक तर खर...फक्त चार दिवस...तुझ freedom, झुम्बा....आपल्यातील गोडी वाढेल अजून थोडी...हेलो हेलो...😁😁

सारंग कुसरे 

ती आणि तो : common sense, hobby..!

ती : (कुत्सितपणे) वाह किती छान आणि विचारपुर्वक आणतोस रे भाजी तू...खरच

तो : ("ती" चा नुर आणि सुर ओळखत) काय गुन्हा झाला आहे ते सांगा लवकर आता...

ती : अरे कितीदा संगीतलं की टमाट्याच्या वर, पालेभाजीच्या वर किवा कोथिंबिरीच्या वर कधीही बाकीच्या जड वस्तू टाकुन आणू नये...त्या नाजुक भाज्या दबतात, खराब होतात, पिचतात...

तो : आता होते कधी कधी चुक...चालायचच..
ती : (त्याच्या हातात चेंदा-मेंदा झालेला tomato देत) कधी कधी !!!...नेहेमीच...
तो : ( तो चेंदा-मेंदा झालेला tomato dust-bin मध्ये टाकत) नेहमी वगरे नाही हं...इतकी छोटी चुक झाली तर लगेच इतकं sarcastic बोलायची काहिच गरज नाही...
ती : मला तर आजकाल असं वाटू लागलं आहे न की, काही basic व्यवहार ज्ञानाच्या, common sense च्या गोष्टी शाळेच्या अभ्यासक्रमातच include करायला हव्या...actually होतं कस आहे, ज्या गोष्टी आपण शाळेत शिकतो त्या सगळ्या शाळेच्या, कॉलेजच्या  वेशी देखील ओलांडत नाहीत आपल्यासोबत  आणि फक्त एक कागद घेऊन शाळेतुन, कॉलेज मधुन आपण बाहेर पडतो आणि ते सुद्धा फक्त job साठी, secure future साठी but not necessarily for better and informed living...what i call as "wisdom" living...
तो : तू तर अगदी सुतावरून स्वर्ग गाठलास...कुठे हे माझ्या मुर्खपणामुळे पिचलेले टमाटे आणि कुठे "wisdom" living...
ती : i know की मी तसं करतेय पण या सगळ्याचा तुमच्या overall learning शी, the way you were brought up at school and home शी खुप संबध आहे....
तो : अग पण "टमाट्याच्या वर, पालेभाजीच्या वर किवा कोथिंबिरीच्या वर कधीही बाकीच्या जड वस्तू टाकुन आणू नये" याचा तुमच्या upbringing पेक्षा तुमच्या common sense शी जास्त संबंध आहे...
ती : तेच न...Common sense is not so common...आणि तो कितीही उपजत असला तरीही तो शिकवला जाऊ शकतो असं मला वाटत...
तो : हे म्हणजे अतीच झालं जरा..
ती : का ?? leadership शिकवता येऊ शकते, negotiation skills शिकवता येऊ शकतात, इतरही बरेच soft skills शिकवता येऊ शकतात तर मग common sense का नाही ??
तो : Because "common sense" हा तारतंम्याचा भाग आहे, जो experience नी येतो...
ती : एकदम correct आणि experience कशानी येतो...ती गोष्ट करून पाहिल्यामुळे...correct ??
तो : (गोंधळुन) so what are you trying to say here?
ती : की शाळांमधुन, कॉलेज मधुन एक तास, period हा common sense चा असावा...applied learning चा असावा...अगदी छोटी छोटी कामं, actual व्यवहारातील challenges, त्या त्या वयानुसार सांगायचे, rather शिकवायचे...त्याचे role-plays घ्यायचे...फक्त त्याच्या परीक्षा नाही घ्यायच्या...जेणेकरून that knowledge earning will be सहज...not forceful
तो : म्हणजे त्या वपू काळेंच्या गोष्ठी सारखच होईल हे तर...
ती : कोणती रे...??
तो : आता नाव नाही आठवत...पण त्यात नाही का ते भांडायचे classes घेतात ती...
ती : अच्छा...आठवली...पण तरीही नाव नाही आठवत...हो तसच समज हव तर...
तो : पण तुला खरच वाटत का की शाळा - कॉलेज मध्ये "Common Sense" नावाचा एक period घेतला तर सगळे अगदी व्यवहार ज्ञानाने परिपूर्ण होऊन निघतील...
ती : जरीही पुर्ण नाही तरिही पुढले बरेच से खाच खळगे टळतील इतक मात्र निश्तिच...शिवाय अस try करायला काय हरकत आहे...
तो: आता शाळेचा आणि overall बदलाचा विषय निघालाच आहे तर मलाही एक गोष्ट इतकी प्रकर्षाने जाणवते ती पण implement करायला पाहिजे शाळांनी...
ती : कुठली??
तो : "Common Sense" व्यतिरिक्त एक अजुन period असायला हवा..."Hobby" period...छंद...
ती : त्याने काय होईल ?? तसही "extra co-curricular activities" नावानी एक period असतोच शाळेत...
तो : पण त्यात काही dedicated effort नसतात तुमची hobby develop करण्यासाठी...तो फक्त एक time-pass period...म्हणुन सगळे त्या कडे बघतात...म्हणजे ज्याला वाटेल त्याने गाणे म्हणा...joke सांगा...या पलीकडे त्या period मध्ये काहीच जास्त होत नाही...i think that is just waste of time...
ती : पण याने confidence build-up व्हायला मदत होते अस नाही का वाटत ??
तो : होते...पण फार more serious effort is required आणि हा period अगदी college पर्यंत असावा...म्हणजे प्रत्येकाला आपली नव्याने ओळख व्हायला मदत होईल...
ती : पण ती तशीही होतेच काही दिवसांनी...
तो : पण बऱ्याच लोकांना ती खुप उशिराने होते...कारण त्या बद्दल कधी कोणी गांभीर्याने विचारच करत नाही...म्हणुन तर कित्येक लोकांना आजही मी जर विचारल की तुमची hobby काय आहे तर they dont have a specific answer in mind...
ती : correct...म्हणुन तर "Johnny Johnny yes papa", "Shivaji - Aurangzeb", "H2S04", "Sin Theta, Cos Theta", "Analytical Instrumentation", "Theory of machines", "Economics" , "Accounting", "Sales techniques" सोबतच जर मी म्हणते तसं "Common Sense" आणि तु म्हणतो तसं "Hobby" चा पण एक period असेल तर शाळा- कॉलेज मधुन निघणारं product हे अधिक सुज्ञ आणि प्रगल्भ असेल...
तो : बेशक...!!

सारंग कुसरे 

ती आणि तो : अनमोल data...!!

स्थळ  : एका famous restaurant चा waiting lounge
काळ  : आजचा
वेळ    : रात्री ८.३०

ती : (फोनवर gmail बघत असताना) अरेच्चा मी परवाच google मध्ये ladies purse बद्दल शोधत होते आणि आज बघते तर मला इतक्या mails आल्या आहेत about ladies purse...सगळ्या promotional आहेत...पण असं कस काय...म्हणजे मी काय शोधते, काय पाहते net वर...हे कुणी track करतंय का...??
तो : म्हणजे काय...कोणत्या जगात वावरते आहेस...google आणि facebook चा main business हा तुमचा data collect करणे, analyze करणे आणि त्या अनुसार तुम्हाला ads पाठवणे / दाखवणे  हाच तर आहे ...आणि हे illegal देखील नाही कारण google आणि facebook use करण्या अगोदर आपणच त्यांची privacy policy accept करतो आणि मगच आपण त्यांच्या services वापरतो...
ती : म्हणजे.??
तो : facebook आणि google वर तुमची प्रत्येक activity...जसं की तुम्ही काय search करता, काय comment करता...ह्या सगळ्या activity कडे त्याचं लक्ष असत...i mean ते या सगळ्या data ला analyse करतात...segregate करतात आणि तुमचे interests त्यातुन शोधुन काढतात आणि मग त्या दृष्टीने तुमच्या वर advertisement किवा तत्सम गोष्टींचा भडीमार करतात...हा सगळ्या ad services घ्यायला companies पण उत्सुक असतात कारण त्यांना ready database मिळतो about their prospective clients, customers....आणि जर तू त्या एखाद्या promotional content किंवा ad वर click केलंस की facebook किंवा google ला त्याचे पैसे मिळतात...भले ही तु तो product नंतर विकत नाही घेतलास तरी...आणि घेतलास तर आणखी, depends upon their agreement..!
ती : बाप रे हे तर dangerous आहे...म्हणजे मी साध काही comment केलं facebook वर...किवा कुठला video बघितला youtube वर तर माझे interest लगेच जगा समोर येतात...
तो : इतक ही घाबरून जाण्यासारख काही नाही...सगळं जगच तुमचं predictive behavior जाणुन घेण्यात उत्सुक आहे... तुमचे interest ... तुमचे likes/dislikes जेणेकरून तुमच्या आवडीचे products ते तुमच्या पर्यंत market करू शकतील...तसा हा विषय खुप मोठा आहे पण data भोवती सगळं जग फिरत आहे सद्या, हे वास्तव आहे... आणि main म्हणजे तो data त्यांना आपण फुकट देतो आणि त्यातून ते करोडो कमावतात...
ती : पण मग whats app मध्ये तर असं काही नाही ना..कि तिथे ही...??
तो : perfect प्रश्न विचारलास...actually whats app जेव्हा सुरु झालं होत, तेव्हा त्याचं main source of income त्यांची subscription fee होती... कारण whats app ज्यांनी बनवलं त्यांना ह्यात advertisements बिलकुल नको होत्या...त्यांना तो फक्त तो communication platform म्हणुनच हवा होता...त्यामुळे ते सुरवातीला हा app free देत होते एक वर्षांकरता आणि नंतर nominal fee war renewal...
ती : पण whatsapp तर free for lifetime आहे आता...
तो : हो ... facebook नी acquire केल्यावर त्यांनी ते free केलं...
ती : पण त्यात facebook चा काय फायदा... कारण तश्याही whatsapp वर आजही ads नाहीतच...मग ??
तो : facebook चा दुहेरी डाव होता whatsapp ला acquire करण्यात एक तर त्याचं स्वतःच्या messenger ची competition कमी करायची होती आणि दुसरं महत्वाच म्हणजे facebook ला परत एक नवीन source मिळणार होता data चा ... म्हणजे ...अजुन माहिती... अजुन behavioral trends... अजुन personal choices...म्हणजे अजुन business आणि पर्यायाने अजुन पैसा...
ती : म्हणजे आपण जे whatsapp मध्ये chat करतो ती पण personal नाही...पण facebook ला आपल्या chat विषयी कळेलच कसं...??
तो : सांगतो...तुमचा जर facebook चा login id हा तुमचा phone नंबर असेल...किंवा तुम्ही जर facebook मध्ये तुमचा phone number share केला असेल तर...आणि तुम्ही जर whatsapp पण त्याच नंबर वरून operate करत असाल तर facebook तुमच्या chat चा data use करून तुमचे interests, तुमच्या आवडी जाणुन घेऊन तुम्हाला तश्या ads दाखवेल तुमच्या facebook page वर...
ती : म्हणजे facebook indirectly whatsapp च्या data वरून आपली कमाई करून घेत आहे...
तो : अगदी correct... तू जर त्यांची privacy policy वाचलीस तर तिथे clear cut हे सगळं mention केलं आहे.
ती : म्हणजे तुम्ही जसे online वागाल तसंच तुम्हाला online जग दिसेल...किंबहुना google आणि facebook तसंच तुम्हाला दाखवतील...
तो : मला तर बरेच दा हे जाणवतं की internet पण ढोबळमनाने सृष्टीचे सगळे नियम follow करतं...
ती : म्हणजे ??
तो : बघ ना... आपण नेहमी काय म्हणतो की जे आपल्या मनात असतं तसंच आपल्याला जग दिसतं...law of attraction काय सांगतो की ज्या गोष्टींचा तुम्ही अगदी मनापासुन विचार करता ती तुम्हाला मिळतेच...तसंच जेव्हा आपण online , internet वर जे ही काही बोलतो, वागतो तसंच जग आपल्याला दाखवलं जातं...आपल्या interest च्या गोष्टी recommend केल्या जातात... म्हणजे law of attraction प्रमाणे ज्या गोष्टींविषयी आपण online विचार , आचार करतो त्याच गोष्टी आपल्याला online दिसतात देखील... म्हणुन offline प्रमाणे आपलं online वर्तनही खुप शिस्तबद्ध आणि controlled असावं असं मला वाटतं...
ती : correct...! (वाट बघुन, वैतागुन) ए पण किती उशीर झाला बघ ना...अजुनही आपला नंबर आला नाही...
तो : तुला अजून एक गम्मत बघायची आहे data ची आणि आजच्या technology ची...

("तो" twitter वर आपला राग व्यक्त करतो आणि त्या message मध्ये त्या restaurant चं नाव hashtag (#) करतो. थोड्याच वेळात त्या restaurant चा employee "तो" आणि "ती" ला शोधत येतो sorry म्हणतो आणि एक free meal coupon देतो आणि नंबर लवकर येण्याची हमी पण देतो )

ती : अरे असं कसं काय झालं ?
तो : अग मी आत्ता त्यांच्या नावे शंख केला twitter वर...त्यांच्या restaurant चं नाव tag केलं..
ती : हो पण त्यांना कसं कळलं आणि त्याने कसं काय ओळखलं आपल्याला..
तो : त्याचं काय आहे, त्यांच्या social media marketing team ला कळलं की मी त्यांच्या विषयी काही तरी वाईट पोस्ट केलं आहे...कारण मी हॅशटॅग वापरलं होतं आणि आपला waiting नंबर पण टाकला होता message मध्ये...आणि आपल्या waiting नंबर समोर आपलं नाव आहेच की...मी असं tag केल्या मुळे त्यांना लगेच notification मिळालं आणि त्यांनी थोडं damage repair व्हावं म्हणुन ही चांगली वागणुक दिली... म्हणजे आता chances आहेत की मी परत twitter वर जाऊन त्यांच्या विषयी काही तरी चांगलं बोलण्याची...
ती : बाप रे...इतकं सगळं होऊ शकतं आपल्या online behavior मुळे...कमाल आहे...
तो : कमाल data ची आहे सगळी...
ती : hmmm...! (गोंधळुन)

(इतक्यात त्यांचा नंबर येतो आणि ते आभासी जगाची discussions सोडून भौतिक जगातल्या restaurant मध्ये जेवायला जातात)


सारंग कुसरे

[Note : हॅशटॅग (#) केलेली कुठलंही गोष्ट...तो शब्द हा अख्या जगासाठी open असतो...म्हणजे जर मी #puranpoli केलं आणि असंच  tagging जगात अजून बरेच झणांनी केलं आणि नंतर जर मी #puranpoli असं search केलं तर मला #puranpoli असेलेले सगळे messages दिसतील...आणि  हे hash tagging खुप popular झालं आणि online झटपट पसरलं  तर यालाच trending देखील म्हणतात]

ती आणि तो : communication gap..!!

ती : जायचं का केरळ ला या सुट्ट्यांमध्ये...?
तो : (newspaper मध्ये सगळं लक्ष) hmm
ती : अरे मी बोलते आहे काही तरी...
तो : (paper चाळत )...done...!

(परत शांतता)

ती : (वैतागुन) अरे बोल ना घडा घडा...विचार ना की कोणत्या तारखेला जायचं, कोणती कोणती गावं पाहायची, tours सोबत जायचं की individual जायचं, किती दिवस जायचं...
तो : अगं मी हे सगळं बोलणारच होतो...
ती : वाह वाह दिसतंय ना सगळं...बोलणारच होता म्हणे...
तो : come on...let the idea sink in first...
ती : idea sink in व्हायला इतका वेळ...
तो : idea sink in process मध्ये तू जे मला विचारायला सांगत होतीस...expect करत होतीस त्याचाच विचार चालला होता...
ती : हो का...तुझ्याशी कोण वाद घालणार
तो : तारीख - ३ एप्रिल, गावं - कोची, मुन्नार, अलापुझा, पेरियार, थेक्कडी, अलेपी backwaters आणि finally कोवलम, जायचं - tours सोबत, दिवस - १०, बघितलसं i was really letting the idea sink in...
ती : अरे मग चेहेऱ्यावर थोडं दिसू दे ना...कळू दे ना समोरच्याला...
तो : अग असतो एकेकाचा स्वभाव...काही लोक तुमच्या बोलण्याकडे खुप लक्ष आहे असं दाखवतात आणि actual लक्ष त्यांच भलतीकडेचं असत...किवा पुढे आता काय बोलावं या विचारात असत...आणि या उलट...
ती : तुझ्या सारखे महाभाग...पण माझं काय म्हणण आहे की जर तुझं इतकं active listening आहे तर ते वागण्यात ही थोडं दिसलं तर हरकत काय आहे...?? बोलणाऱ्याला तितकंच समाधान आपल्या कडे लक्ष दिल्याचं...!
तो : हा माझ्यातला weak-point असेलही...बहुतेक आहेच...
ती : आणि तो लवकर overcome करावास असं मला वाटतं...तुला एक सांगु...?
तो : सांग..!
ती : त्याचं काय आहे न...बरेचदा नुसती active listening ची acting ही समोरच्याला सुखावून जाते...?
तो : what do you mean ??
ती : कसं असत ना...तुम्हाला समोरच्याचा acceptance मिळत असेल, positive / negative thats a different story...पण feedback मिळत असेल...तर बोलणाऱ्याला ही चांगलं वाटत, मोकळं झाल्याचं feeling येतं...मग भलेही समोरचा acting का करत असे ना...!
तो : पण हे तर चूक आहे ना...हे म्हणजे तुम्ही, समोरचा तुमचं ऐकतो आहे, या perception वरच खुश होण्यासारखं आहे...भले ही तो ऐकत नसेल in reality...
ती : तसं बघायला गेलं तर जगात बहुतेक गोष्टी reality पेक्षा perception वरच तर चालतात...progress होतात...
तो : मला हे काही पटत नाही...
ती : आता हेच बघ न...तू तेव्हा पपेर मध्ये डोकं असताना hmm म्हण्यापेक्षा जर माझ्याकडे बघुन ती गोष्ट तु register केली आहेस हे जर मला नुसतं भासवलं असतं आणि हे detail planning नंतर जरी दिलं असतस तरीही चाललं असतं...!
तो : पण माझा त्या वेळेस च्या reaction पेक्षा planning solid होतं की नाही...?
ती : होतं रे नक्कीच...फक्त थोडं communication मध्ये मागे पडलास...बाकी काही नाही...! Actually तू इतका चांगला listener आहेस तर ते पण बाहेर दिसावं इतकचं माझं म्हणण आहे...असो खुप झालं analysis-paralysis
...break-fast ला मस्त कांदे पोहे करते...
तो : चालेल...

(नंतर breakfast करताना तो तिला केरळ बद्दल च्या इतक्या गोष्टी सांगतो की आपण ऐकतो आहे हे भासवण्याच्या नादात तिला डुलकी येते आणि संभाषणाच्या मधेच तिच्या मानेला एक झटका बसतो)

तो : (हासत) पाहिलंस हा फरक आहे...तू नुसती acting करत होतीस आणि म्हणुन perception create करण्याच्या नादात तुला दरदरून पेंग आली...
ती : (स्वतःला सावरत) होत असं कधी कधी...पण atleast तुला neglect करते आहे असं तर नाही ना भासवलं...
तो : पण शेवटी सगळं मुसळ केरात गेलं ना...
ती : म्हणजे तात्पर्य काय तर it should be genuine...rather than "ऐकुनही न ऐकल्यासारखं करणे" आणि "खुप ऐकण्याची acting करूनही त्याकडे लक्ष नसणे"...
तो : cheers !!!

(दोघेही चहा चे cups उंचावतात)

सारंग कुसरे 

ती आणि तो : time travel / throwback

(रात्रीचे जेवण झाल्यावर dining table वर)

तो : झालं आता जेवण आता तरी सांग काय surprise आहे...
ती : काही hints देते...T-Series...
तो : ही कसली hint...अजून काही तरी सांग...
ती :  T-Series...60 mins
तो : वाह !! काय पण addition आहे...जरा कळेल अशी hint दे न..!
ती : आता last chance...T-Series...60 mins...शुभंकरोती...
तो : हरलो madam....तुम्हीच काय ते सांगा आता
ती : अरे तुझी लहानपणीची record  केलेली कॅसेट सापडली मला आज कपाट आवरताना...त्यात तू लहानपणी म्हंटलेलं शुभंकरोती आहे...रामरक्षा आहे...भीमरूपी आहे...काय solid मजा आली माहितीये ऐकताना...
तो : काय सांगतेस...superb...चल परत ऐकू...

(दोघंही परत ऐकतात)

तो : (एकदम emotional आणि philosophical होत) i think this is life...काय मस्त वाटलं seriously...!
ती : "Old is gold" उगाच नाही काही...
तो : हो न खरच...i mean it was a time travel...हे तर सगळं आपलं स्वतःच, personal अनुभवुन तर कुणीही ही nostalgic होईलच...पण youtube वर सुद्धा साधी जुनी गाणी किवा picture बघितला तरीही you instantly go into that era...
ती : अगदी correct...आता परवाच मी youtube वर "व्योमकेश बक्षी" चे काही भाग बघितले...इतकी मजा आली...मला माझे सगळे सहावी सातवी चे दिवस आठवले...ती serial राहिली एकिकडे आणि माझा, तू जस आत्ता म्हणालास तसा, time travel, सुरु झाला...त्यावेळेसचे बुधवारचे रात्री चे जेवण आठवले, हात सुकेपर्यंत ताटावर बसुन अधिरतेने ती serial बघण्याचा रोमांच आठवला...त्यानंतर dining table वर भरभरून केलेली अनेक discussions आठवली...नंतर रात्री जागून केलेला आभ्यास पण आठवला....एकदा time travel सुरु झाला की कशाचं कशाला सोईरसुतक नसत...एका आठवणीतून दुसरी आणि दुसऱ्यातून तिसरी...
तो : हो ना...त्या दिवशी मला पण "आशिकी" आणि "कयामत से कयामत तक" चे गाणे ऐकताना असच झालं...पण त्याच गोष्टीला अजून एक नवीन नाव दिलं आहे आजकालच्या पिढी म्हणजे gen-y नी...
ती : काय?
तो : throw-back...पण throw-back is not only limited to media...म्हणजे फक्त कॅसेट किवा serials किवा picture पुरत नसत...आता अगदी latest time-travel म्हणजे माझी मी recently आपल्या college मध्ये गेलो होतो तो...इतकी मजा आली की that time travel is beyond words...
ती : आपण आपले चांगले क्षण जिथे घालवलेले असतात त्याच जागा काही दिवसांनी, वर्षांनी परत बघायला खरच खुप मजा येते...
तो : म्हणजे कशी गम्मत असते बघ...ती जागा सोडताना त्रास, ती जागा परत भेटल्यावर त्रास...सगळी आसक्ती...
ती : हो न...पण इतकं सगळं छान discussion सुरु असताना त्याला आता आधायत्मिक वळण नको देऊस please...आसक्ती वगरे ऐकल्यावर पोटात एकदम गोळा आला की आता तू अजुन खोलात शिरशील आणि मला ही तिथे गटांगळ्या मारत नेशील...
तो : (जोऱ्याने हासत) नाही dont worry...!! पण काही गोष्टी आठवल्या की आजही हसू आवरत नाही..."देवदास" लपुन पाहुन आल्यावर घरी जे आईनी back मध्ये लाटणं throw केलं होत...तो throwback मी आयुष्यात कधीही विसरणार नाही...

ती : हिच तर पुंजी आहे पुढल्या प्रवासाकरता...या एकाच feeling ला, thought ला गुलझार साहेबांनी इतकं मस्त बंदिस्त केला आहे एका line मध्ये...

तो : कोणत्या ??
ती : "जो गुजर जाती है बस्स, उसी पे गुजर करते है...राह पे रेहेते है, यादो पे बसर करते है"
तो : "नमकीन" मधलं संजीव कुमार च गाणं...अप्रतीम...!
ती : yesss...!
तो : चल तेच ऐकु आत्ता...

(दोघंही youtube वर ते गाण "सोबत" ऐकत आपापला "स्वतंत्र" time travel करतात)

सारंग कुसरे 

ती आणि तो : hair dye...!

("तो" गळ्याभोवती towel गुंडाळून, "ती" त्याच्या डोक्याला hair dye लावताना)

तो : (वैतागुन) झालं का लावुन सगळ्या डोक्याला...प्रत्येक केसाला...केसाच्या प्रत्येक शेंड्याला...
ती : झालंच आहे...just two more minutes...
तो : हेच गेल्या 20 मिनिटांपासून ऐकतोय...
ती : झालंच...!
तो : आता कितीवेळ हे रंगकाम बाळगायचं ते ही सांगून द्या...?
ती : फक्त 15 मिनिटं...
तो : हे कस काय...नेहेमी तर तू मला किमान 45 मिनिटं तरी ठेवायला सांगतेस...
ती : अरे हे नवीन आहे काही तरी...जाऊ दे ना...तुला कशाला details...बस 15 मिनिटं लक्षात ठेव आणि नंतर अंघोळीला जा...आणि हो डोक्याला साबण नको लावुस...shampoo लाव aloe-vera gel वाला...मी जरा बाहेर जाऊन येते...!
तो : जशी आपली आज्ञा...!

(डोक्यावरच्या शीतल रंगकामामुळे "तो" चा डोळा लागतो. दिड तासांनी दारावरची बेल वाजते..."तो" चा डोळा उघडतो आणि "तो" दार उघडायला जातो)

ती : (दारात चपला काढताना) अरे अजुन अंघोळ नाही केलीस...?
तो : अग या ठंडा-ठंडा cool-cool मुळे डोळा लागला...जातो आता...

("तो" अंघोळ करून आल्यावर)

ती : (रागातच त्याच्या कडे बघत)
तो : काय झालं...अग छान झालाय dye...एकदम काळेभोर....रेशम से मुलायम...
ती : आणि drawing room मधल्या भिंतीवर जो काळा सुर्य काढुन ठेवला आहेस त्याचं आता काय करायचं...तुझी अंघोळ संपेस्तोवर मी तो डाग काढायचा प्रयत्न करते आहे पण काही केल्या निघत नाहीये...
तो : (तोंडात पुटपुटत) म्हणजे रंग पक्का आहे तर...good quality it seems...
ती : अरे विनोद कसले करतोस...आता hall मधली atleast ती भिंत तरी रंगवावी लागणार...
तो : महागात पडला घरचा dye...पण मी काय म्हणतो की dye करायची गरजच काय ?? असतील तर असू द्यायचे पांढरे केस...whats the big deal ??
ती : मला नाही पटत...मला असं वाटत की जर चांगलं आणि नीत नेटकं दिसायची सोय आहे, ऐपत आहे आणि मुख्य म्हणजे इच्छा आहे तर मग का नाही...?
तो : म्हणजे जे dye करत नाही ते काय नीटनेटके नाहीत असं म्हणायचं का तुला ??
ती : मी कुठे म्हंटल असं...माझं फक्त इतकंच म्हणण आहे की जर polished दिसता येत असेल आणि ते मूर्खपणाच वाटत नसेल तर करायला काय हरकत आहे ?? हे मी फक्त dye बद्दलच बोलत नाहिये...in general personal grooming बद्दल बोलते आहे...मग त्यात माफक make-up, facial आणि हो dye देखील आला...आता तुच सांग मी dye केलं आणि तू तुझी सुतार फेणी, अकाली वयातली, बाहेर घेऊन पडलास तर लोक काय म्हणतील...अगदी त्या hair-dye मधल्या advertisement सारखं होईल...तु uncle आणि मी दीदी...(हासत)
तो : (डोळे बंद करत...fake ज्ञानस्थ मुद्रेत) तुला विवेकानंद काय म्हणाले ते ठाऊक नसेल तर मी सांगु इच्छितो...
ती : मस्करी कसली करतोयेस...सांग पटकन
तो : ते असं म्हणाले आहेत की : Character should make a person glorify not his suit or appearance. Bright clothes may make a human look good but lack of proper behavior and ethics won't make him good.
ती : व्हाटसअपानंद महाराज...तुझ्या knowledge करता मी पण एक गोष्ट सांगू का विवेकानंदाचीच...! त्यांनी असं देखील म्हंटलेलं आहे की The beauty of the living spirit shining through the human face is far more pleasurable than any amount of material beauty. त्यातला deep अर्थ जरी बाजूला ठेवला तरीही superficial अर्थ पण बरच काही सांगून जातो आणि तेच मी follow करण्याचा प्रत्यन करते...शिवाय मर्लिन मनरो माहित असेलच आपल्याला...
तो : म्हणजे काय...obviously...!!
ती : तिनं काय म्हंटल आहे...I don't mind making jokes, but I don't want to look like one. म्हणुन हे सगळं...(त्याच्या डोक्याकडे बोट दाखवत)...
तो : मान्य आहे की "दिसणं" is important पण "असणं" ही तितकंच महत्वाच नाही का...first impression is the last impression...ही माझ्या मते एक fallacy आहे...no doubt तुमच्या appearance वरून लोक तुम्हाला जवळ करतीलही पण तुमच्या appearance सारखे तुमचे विचार, आचार नसतील तर  first impression fade व्हायला वेळ लागत नाही...कितीदा हा experience येतो आपल्याला...
ती : पण that cannot be an excuse for अजागळ living...
तो : i agree...म्हणुन तर लावला नं dye madam...

(थोड्या दिवसांनी दोघंही mall मध्ये जातात)

ती : हे padicure kit घेऊ आपण आज...छान वाटलं trial
तो : (पुस्तकांच्या section मधुन हातात एक पुस्तक घेऊन) आमटेंच  "प्रकाशवाटा" घ्यायचं का...खुप दिवसांपासुन घ्यायचं होतं ...
ती : तू जर मला, तुला padicure करू देणार असशील तर...
तो : तू पण जर हे पुस्तक माझ्या सोबत वाचणार आणि discuss करणार असशील तर...
"तो" आणि "ती" एकमेकांकडे बघत : नक्की ...:-) :-)

सारंग कुसरे  

ती आणि तो : background music...!

ती : जी कविता आता तू वाचलीस, तिच जर with background music असती तर किती मजा आली असती नं...
तो : या background music चाच तर सगळा करिश्मा आहे...rather घोळ आहे...
ती : म्हणजे...
तो : मला असं कायम वाटतं की background music मध्ये नं आपले emotions hijack करण्याचं सामर्थ्य असतं...ते specifically आपल्या मनाला संदेश देतं about the event that is occuring or about to occur...
ती : मग तर its good नं...कुठल्याही गोष्टीची सुचना किंवा पुर्वसुचना...तसंही माणसाला informed राहायला आवडत असतंच...
तो : अगदी मान्य...पण emotions प्रत्येक वेळेला hijack न होता जर हवे तसें आलेत तर त्यात आणखी मजा येते असं मला वाटतं...
ती : मला नाही पटत, मला असं वाटतं की background music ने कुठल्याही performance ला, act ला एक साज चढतो, एक mood बनतो...ज्याने गम्मत आणखी द्विगुणित होते...
तो : काही acts च्या बाबतीत हे खरंही असलं तरीही त्याचा अतिरेक आजकाल होतो आहे असं नाही का वाटत...सगळंच artificially emotional करण्याच्या नादात खरं emotion बाजुला राहतं आणि आपण background music सांगेल तिकडे फरफटले जातो...
ती : हो तसं होतंय खरं...
तो : आता साधं उदाहरणं घ्यायचं झालं तर आजकाल च्या news चं घेता येईल...आता news ही काय background music ने ऐकण्याची पाहण्याची गोष्ट आहे का...नाही...तरी पण तिथे ते घुसडुन artificially मनात हात घालण्याचा प्रयत्न होतोच की नाही...मला तर असं ही वाटतं की in future... सगळ्या newspaper सोबत एक barcode देतील आणि म्हणतील की हा scan करा आणि सगळ्या news with background music वाचा headphones लावुन...
ती : काय भन्नाट कल्पना आहे..."सकाळ" ला कळवते आजच...
तो : म्हणजे प्रत्येक गोष्टीत मनाला बाहेरचं stimulation... raw असं काहीच नाही...!!
ती : हो पण काय करणार, you cant stop it...so live with it or just ignore it...
तो : नाही गं, तो काय इतका जीवन मरणाचा प्रश्न नाहीच मुळी...just आपलं एक observation...
ती : पण जसं तु म्हणतोस, तसं रोजच्या जगण्यातले raw emotions तुला कोणते सांगता येतील जे without background music देखील मनात कालवाकालव करतात...
तो : किती आहेत की...
ती : जसे की...
तो : गणपती विसर्जन...म्हणजे apart from all ढोल-ताशे, गणपती पाण्यात सोडतात तो actual क्षण...कुठल्याही आणि कोणाच्या ही लग्नाच्या शेवटी पाठवणी चा क्षण, घर shift करताना boxes मध्ये सामान भरल्यानंतर त्या रिकाम्या घरा कडे बघताना जी कालवाकालव होते तो क्षण...अजुनही बरेच आहेत...!
ती : हो रे...तिथे background music नसतं म्हणुनच ते क्षण raw आणि pure राहतात. प्रत्येकाचे आपले...पण मग movies मधल्या background score बद्दल तर तुझा आक्षेप नको...कारण that medium demands it...!
तो : तसा तो नाही...पण background music न देता ही ती कलाकृती फक्त त्या विषयाच्या ताकदिवर लोकांपर्यंत जास्त प्रभावीपणे पोहोचवता येते याचं उत्तम उदाहरण म्हणजे...नागराज मंजुळे च्या दोनही चित्रपटाचे शेवट...background music कुठे नको हे त्याला बरोबर कळलं...!
ती : कोणते फँड्री आणि सैराट ??

तो : तू notice केलंस का मला माहित नाही... पण दोन्ही चित्रपटाच्या शेवटी जे सांगायचं आहे ते without background music मंजुळे नी इतकं प्रभावी पणे सांगीतल आहे की ते artificially न घुसता direct मनात genuinely गेलं.
ती : पण मला एक सांग background music नसेल तर काही सोहोळ्यांचा मोहोत्सव होणारच नाही की...
तो : म्हणजे...
ती : आता लग्न-मौंजी मध्ये जर सनई नाही लागली, अभ्यंग स्नानाला सनई नाही लागली तर चुकल्या चुकल्या सारखं वाटेल नाही...माहोल नही बनेगा शायद...नाही??
तो : अगं त्याला माझा विरोध नाहीच आहे गं...ते तर हवंच...ते तर आपल्या culture मध्ये आहेच...इतकच कशाला, काम करताना ही मी concentration व्हावं म्हणुन background ला गाणी लावतो...आता तू नाही सकाळी स्वयंपाकाच्या वेळेस radio लावतं...त्यांनी एक उत्स्फुर्तता येते आणि वेळ छांन जातो...that is all right...त्यात काही दुमत नाही...माझा विरोध किंवा आक्षेप फक्त हे जे काही artificially emotional करण्याच्या नादात जो  background music चा वापर केल्या जातो त्या वर आहे...तुला आणखी एक गम्मत सांगतो...
ती : कोणती...?
तो : आजकालचे कुठलेही talk-shows / promotional shows घे...सेटवर कुठलाही emotional प्रसंग घडला की editing /  mixing team ला एकदम उधाणाच येत...की आता किती creativity दाखवू आणि किती नाही...लगेच त्याला background music ची करुण आणि artificially emotional फोडणी दिली जाते...it feels so fake...! मला तर वाटतं की असलं artificially emotional करुन तुम्ही त्या व्यक्तीच्या भावनांचा अपमान करत आहात...
ती : पण मग त्या वेळेला काय करावं अशी तुझी अपेक्षा आहे...
तो : काहीच नाही ...शांतता...let that emotion sink in naturally...than forcefully...! मला असं वाटत ते जास्त प्रभावी ठरेल..जसं मंजुळे च ठरलं...!

ती : (हासत) मग लग्नाच्या कॅसेट मध्ये जे background ला गाणे लावतात त्या बद्दल...

तो : (वैतागलेला हासत) त्या बद्दल तर बोलू देखील नको...तो pure छळ असतो...आपल्या मंगलमय क्षणांचा tragedy कम comedy आठवण रुपी तो एक दस्तावेज असतो...creativity चा परिपाक...काय पण गाणी असतात background ला...वाहं...काय पण कलाकारी असते...धन्य अगदी धन्य होतो बघणारा...

ती : (हसतच) मग काय plain शांतता ठेवायची की काय...किती बोअर वाटेल ते...

तो : मी तसं म्हणालो आहे का...जिथे गत्यंतरच नाही background music शिवाय, तिथे निदान प्रसंगाला साजेसं, sobre music द्यावं...इतके छान instrumental tracks आहेत ते लावा नं background ला...नाही कोणी म्हंटल...पण नाही दबंग पासुन ते माहेरच्या साडी पर्यंत सगळी हौस ते कॅमेरा वाले भागवून घेतात...जणू काही त्यांनाच ती कॅसेट आयुष्यभर बघायची आहे...असो...

ती : (त्याला चिडवत) जाऊ दे रे आपल्या लग्नाची cd आपण परत format करू आणि तुला हवे ते tracks घालू background ला...एक काम कर ना तुच पुर्ण editing आणि mixing कर घरी...

तो : (दोन्ही हात जोडत) बरं...!आपल्या silver jubilee ला नक्की करू हं madam...
ती : (हासत आणि उजव्या हाताचा तळवा त्याच्या कडे दाखवत) तथास्तु....पण इतकं सगळं discuss केल्यावर आता असं खरंच वाटतय की तुझ्या त्या कवितेला background music नकोच...
तो : Exactly...कविता किती खोलवर रुजते त्या साठी background music किवा ती present करताना नकलेची / acting ची कशाला कुबडी हवीत ..असेल धमक कवितेत तर it will succeed no matter what...!
ती : बाप रे...४.३० वाजले...कळलंच नाही वेळ कसा गेला तो...चल चहा करते पटकन...

(तो उठुन पंडित विश्वमोहन भटांचं "Floating with the clouds" हा instrumental track लावतो आणि सोफ्यावर आडवा होतो)

ती : (चहा करता करता, त्याला थोडं चिडवत) अरे तुच आत्ता म्हणालास ना background music नको म्हणुन...!
तो : (सोफ्यावर पडल्या पडल्या, बंद डोळ्यानीच थोडं हासत) अग हो, पण अमृततुल्य पिण्याच्या सोहोळ्याचा मोहोत्सव करावासा वाटला ...म्हणुन...!😉😉

सारंग कुसरे